Deklinacja cz.1

Deklinacja rzeczownika (dla przypomnienia: deklinacja to odmiana rzeczownika przez przypadki i liczby), czyli to co zapewne wszyscy z nas "kochają" już od podstawówki! Osobiście jako dziecko pałałam ogromną nienawiścią do polskiego, a zwłaszcza gramatyki. Jednak i Ty i ja musieliśmy to przeboleć i zrobimy to jeszcze raz - specjalnie dla Daenerys i innych niezwykłych postaci z PLiO!

Ze względu na złożoność tej kwestii w języku valyriańskim podzielę ten post na trzy części. Pierwszą z nich będzie stanowić ogólne przypomnienie przypadków i poznanie nowego, comitativusa, który nie jest spotykany w polskim, lecz występuje w ojczystym języku Targaryenów. Dalej wytłumaczę Ci pojęcie liczby gramatycznej i jej zastosowanie. Natomiast w trzeciej części zapoznasz się z faktyczną odmianą rzeczowników w valyriańskim. Może to wyglądać ciężko, ale nie taki diabeł straszny, jak go malują! Zapraszam do nauki!

Część I: Przypadki.

Niestety, pod tym względem valyriański jest trudny. Już samo występowanie przypadków w języku bardzo utrudnia jego naukę, ponieważ trzeba nauczyć się kolejnych regułek i zastosować je w mówieniu (o ile nie chcemy reprezentować sztuki mówienia typu "kupić chleb w sklep z brat"). Dodatkowo, podczas gdy w języku polskim mamy "tylko" 7 przypadków w valyriańskim jest ich o jeden więcej - 8. Ale nie ma się co martwić, w węgierskim mają 29 przypadków, ci to dopiero muszą mieć ciężko w życiu!

Na samym początku przypomnijmy sobie o co właściwie dokładnie chodziło z przypadkami. Zrobimy to na przykładzie popularnego słowa "kot".

Odmiana przez przypadki w języku polskim słowa "kot":

1. mianownik (kto? co?) - kot|koty

    przykład: Kot upolował mysz.

2. dopełniacz (kogo? czego?) - kota|kotów

    przykład: Ta miska jest kota.

3. celownik (komu? czemu?) - kotu|kotom

    przykład: Kupił karmę kotu.

4. biernik (kogo? co?) - kota|koty

    przykład: Widzę kota.

5. narzędnik ((z) kim? (z) czym?) - kotem|kotami

    przykład: - (wszelkie zdania, które mi wpadły do głowy nie mają sensu)

6. miejscownik (o kim? o czym?) - kocie|kotach

    przykład: Myślę o kocie.

7. wołacz (o!) - kocie!|koty!

    przykład: Kocie, chodź tutaj!

Dodatkowym przypadkiem w języku valyriańskim jest tzw. comitativus, z którym pewnie większość z Was (do niedawna włącznie ze mną) spotyka się po raz pierwszy. Odpowiada on na pytanie "z kim/z czym", lecz różni się on od naszego narzędnika (łac. instrumentalis). Podczas gdy w tym ostatnim mówimy o pewnych "instrumentach" do zrobienia czegoś, w comitativusie chodzi o to, z kim to robimy. Na przykład:

narzędnik: Zabił go ((z) czym?) nożem.

comitativus: Poszła na bal z (z kim?) bratem.

W języku polskim narzędnik i comitativus się pokrywają, lecz w valyriańskim nie. Dlatego zrozumienie ich jest podstawą do dalszej nauki języka. 

Część II: Liczba gramatyczna

Liczba gramatyczna - coś, co brzmi jakby było bardzo skomplikowane, a takie nie jest. Liczba gramatyczna, czyli po prostu coś co określa liczbę rzeczownika, czasownika itp.. W języku polskim mamy tylko liczbę pojedynczą oraz mnogą. Oczywiście, twórcy valyriańskiego musieli ten język utrudnić i dodać tzw. liczbę zbiorczą oraz paucal. I teraz pokrótce je omówię.

Liczba zbiorcza: czyli coś, co określa zbiór, ogół czegoś. Wzięcie czegoś za ogół, np. ludzkość (w ogóle), kobiety (w ogóle) itp. Tym samym, nasze znane valar morghulis (wszyscy muszą umrzeć): Valar oznacza ludzi w ogóle, coś wzięte jako całość. 

Paucal: czyli coś pomiędzy liczbą pojedynczą, a mnogą. W dosłownym znaczeniu: kilka. Kilka drzew, kilka kobiet itd. 

Ot, cała filozofia :) Skomplikowane to nie jest, jednak utrudnia naukę - w końcu więcej rzeczy do zapamiętania!

Część III: Deklinacja w valyriańskim.

Istnieją 4 sposoby deklinacji w języku valyriańskim. lunar, solar, aquatic i terrestrial, w zależności od ich rodzaju. Pochodzą one z języka angielskiego i oznaczają kolejno: księżycowy, słoneczny, wodny i ziemski. Tak też je będziemy nazywać, gdyż uważam że łatwiej nam, Polakom, zapamiętać coś w naszym ojczystym języku. 

W tej części omówię dwa pierwsze, czyli księżycowy i słoneczny. Wodnym i ziemskim zajmiemy się w dalszych postach. 

 

 

	ODMIANA KSIĘŻYCOWA ~ człowiek – vala ~
	l. pojedyncza	l. mnoga	paucal	l. zbiorcza
mianownik	vala	vali	valun	valar
dopełniacz	valo	valoti	valuno	valaro
celownik	valot	valoti	valunta	valarta
biernik	vale	valī	valuni	valari
miejscownik	valā	valoti	valunna	valarra
narzędnik	valosa	valossi	valussa	valarza
comitativus	valoma	valommi	valumma	valarma
wołacz	valus	valis	valussa	valarza
	l. pojedyncza	l. mnoga	paucal	l. zbiorcza

	ODMIANA SŁONECZNA ~ żeglarz – loktys~
	l. pojedyncza	l. mnoga	paucal	l. zbiorcza
mianownik	loktys	loktyssy	loktyn	loktyr
dopełniacz	lokto	loktoti	loktyno	loktyro
celownik	loktot	loktoti	loktynty	loktyrty
biernik	lokti	loktī	loktyni	loktyri
miejscownik	loktȳ	loktī	loktynny	loktyrry
narzędnik	loktomy	loktommi	loktyssy	loktyrzy
comitativus	loktomy	loktommi	loktymmy	loktyrmy
wołacz	loktys	loktyssys	loktyssy	loktyrzy
	l. pojedyncza	l. mnoga	paucal	l. zbiorcza

Co łączy grupę księżycową i słoneczną, że akurat je razem omawiam? W obu grupach znajdują się głównie rzeczowniki nieabstrakcyjne (np. kot, człowiek, wojownik) oraz ożywione (np. kobieta, dziecko, marynarz). Cała reszta zwykle ląduje w odmianie wodnej i ziemskiej (np. miłość, przyjaźń). Ułatwia to sprawę, czyż nie? :) Więcej reguł dotyczących przyporządkowania danych wyrazów znajdziesz TUTAJ.

Uff, to by było na tyle z deklinacji cz.1 :) Mam nadzieję, iż nie zniechęciło Was to do nauki oraz że wytłumaczyłam wszystko możliwie jak najlepiej. W razie pytań bądź zauważenia jakichkolwiek błędów, śmiało piszcie w komentarzach!